تفاوت بین مدیریت اجرایی و مدیریت MBA

مقدمه: مجموعه مدیریت اجرایی با هدف پرورش مدیرانی کارآمد و توانمند که قابلیت ارتقای مستمر بهره وری سازمانی را داشته باشند طرحریزی شده و در جمع گزینه های موجود برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد قرار گرفته است. این مجموعه دارای 3 گرایش «مدیریت اجرایی» ، «MBA» و «مدیریت شهری» است که تفاوت این گرایشها را می‌توان در رویکرد هر یک از آنها در تعالی سازمان دانست. تفاوت دو گرایش (مدیریت اجرایی و MBA) در رویکرد کمی و کیفی آنها به موضوعات کلان مدیریتی در سازمانهاست.

MBA با جذب دانش آموختگان رشته های فنی مقطع کارشناسی و با تاکید بر مباحث کمی در مقطع کارشناسی ارشد سعی بر آن دارد تا راهکارهایی نو برای تلفیق بازاریابی بین الملل ، تجارت الکترونیک و روشهای رو به رشد کسب و کار برای ارتقاء سازمان ارائه نماید. مدیریت اجرایی با نگاهی کیفی و با به خدمت گرفتن ابزارهای مالی و اقتصادی، سیستمهای اطلاعات مدیریت و توسعه نوآوری ، سعی برآن دارد تا سازمان را در جهت دستیابی به اهداف خود یاری نماید.

تعریف و هدف گرایش MBA:
اگر محبوبیت رشته‌های دانشگاهی در مقطع تحصیلات تکمیلی را در کشورهای پیشرفته بر اساس استقبال عمومی رتبه‌بندی کنیم، در نهایت سه رشته برتر به ترتیب عبارتند از: حقوق، پزشکی و MBA که رشته MBA در این میان در صدر قرار می‌گیرد.
هر فردی بدون هیچ پیش زمینه‌ای ازتوانایی و مهارت، قادر است یک قایق را در یک رودخانه آرام به حرکت درآورد؛ اما هدایت همین قایق در یک دریای طوفانی و مواج هرگز بدون تجربه و مهارت امکان‌پذیر نیست. به همین ترتیب در دنیای کنونی که عصر اطلاعات و ارتباطات است، نمی‌توان ادار یک سازمان را به فردی که فاقد مهارتهای پیچیدة مدیریتی است سپرد.
دوره کارشناسی ارشد مدیریت (MBA) یا Master of Business Administration به منظور پرورشی مدیران کارآمد جهت ادارة سازمانهای اقتصادی – اجتماعی، تولیدی و خدماتی طراحی شده است. هدف این دوره پذیرش فارغ‌التحصیلان دوره‌های کارشناسی در رشته‌های مختلف به خصوص رشته‌های فنی و مهندسی افرادی است که قادر باشند در زمینه‌های ذیل انجام وظیفه نمایند.
1) اداره و راهبری موثر و کارآمد سازمان با یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش‌های تولیدی، بازریابی و فروش اطلاعات
2) ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان
3) طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت
4) کارآفرینی با ایجاد فعالیت‌های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید
5) ارائه خدمات مشاوره‌ای و مطالعاتی در زمینه‌های مزبور بر مدیران سازمانهای اقتصادی و اجتماعی
افرادی که در این دوره پذیرفته می‌شوند حداقل دوره کارشناسی را در یکی از رشته‌های دانشگاهی گذرانده و با حوزة تخصصی دوره کارشناسی آشنایی پیدا کرده‌اند. این افراد پس از فرا گرفتن دانش مدیریت و تمرین مهارت‌های مدیریتی در این دوره (مدیریت سازمان) نیروهای ارزنده‌ای خواهد شد که می‌توانند با ترکیب دانش تخصصی و مدیریتی خود در جهت تحقق هدف‌های بالا نقش مهمی در بهبود مدیریت جامعه ایفا نمایند.


طول دوره MBA:
دوره کارشناسی ارشد مدیریت (MBA) بصورت کارشناسی ارشد ناپیوسته و آموزشی است با توجه به اینکه فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف و به خصوص رشته‌های فنی و مهندسی وارد این دوره می‌شوند و باید به مبانی و اصول مدیریت عملی و دانش روز مدیریت در حوزه‌های مختلف آشنا شوند. طول دوره حداقل 2 و حداکثر 3 سال بوده و تعداد واحدهای لازم برای فارغ‌التحصیل شدن 57 واحد درسی است.
ترکیب دانش تخصصی دوره کارشناسی و آگاهی و تسلط به دانش و فنون مدیریت کارشناسی ارشد، از فارغ‌التحصیلان این دوره مدیران کارآمد و موثری می‌سازد که در افزایش کارآیی و رشد سازمانهای اقتصادی – اجتماعی تأثیر بسزایی دارند. به خاطر کسب همین توانایی‌هاست که سه دهه اخیر دوره‌های MBA در کشورهای مختلف جهان به سرعت گسترش یافته و تنها در کشور آمریکا حدود 800 مؤسسه آموزش عالی دوره MBA ارائه می‌دهد.
در حال حاضر این رشته در میان داوطلبان کارشناسی ارشد از محبوبیت و مقبولی خاصی برخوردار است که هیچ رشته دیگری در مقام سنجش یا مقایسه با آن قرار ندارد. قابل ذکر است که این رشته یکی از 41 رشته‌ای است که بر اساس اعلان سازمان سنجش می‌توان آن را به عنوان رشته دوم انتخاب نمود.


تعریف و هدف گرایش مدیریت اجرایی :

مدیریت اجرایی با توجه به نیاز جامعه رو به رشد امروزین کشور و با هدف تربیت مدیرانی که کارکردهای کلان مدیریتی در سطوح مختلف را به گونه ای رشد یافته به اجرا درآورند، در زمره گزینه های موجود برای انتخاب در مقطع کارشناسی ارشد قرار گرفته است. تحلیل مسائل و ارائه راهکارهای قابل اجرا برای انواع واحدهای تولیدی و خدماتی، سیستمهای اطلاع مدیریت (MIS) ، مباحث رفتار سازمانی و مدیریت موثرمنابع انسانی و در نهایت برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک گوشه ای از موضوعات مورد بحث در مدیریت اجرائی هستند که در مقطع کارشناسی ارشد به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرند. لازم به ذکر است که دانش آموختگان این رشته اغلب عهده دار پستهای مدیریتی کلان نظیر واحدهای تولیدی- صنعتی بوده و یا در پستهای حیاتی نظیر مدیریت تاسیسات نفتی و پالایشگاهی ، طرح برنامه های کلان اقتصادی برای سازمانها و وزارتخانه ها و ... فعالیت می نمایند.


طول دوره مدیریت اجرایی:

دوره کارشناسی ارشد مدیریت اجرائی با توجه به جذب فارغ التحصیلان رشته های مختلف و نیاز به آشنایی با مباحث پایه مدیریتی، حداقل 2 و حداکثر 3 سال بوده و بعضا دانش آموختگان کارشناسی برای گذراندن واحدهای این دوره با نظر دانشگاه ملزم به اخذ و گذراندن واحدهای پیش نیاز نیز هستند.

واحدهای مدیریت اجرایی سازمان مدیریت صنعتی:
محتوای دوره: برنامه دوره کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی شامل سه بخش: دروس پیش نیاز (22 واحد) ، دروس اختصاصی (22 واحد) و دروس اختیاری و تحقیق ( 10 واحد) ، به شرح زیر است : دروس پیش نیاز ( 22 واحد )
1- ( اصول حسابداری ) (2 واحد )
2- اقتصاد برای مدیران (1) (2 واحد )
3- اقتصاد برای مدیران (2) (2 واحد )
4-کاربرد آمار درمدیریت (2 واحد )
5-مدیریت تولید وعملیات (‌2 واحد )
6-اصول بازرگانی وتجارت (‌2 واحد )
7-نگرش سیستمی ( 2 واحد )
8-تکنولوژی نوین اطلاعات (‌2 واحد )
9- تحقیق درعملیات ( 2 واحد )
10-مبانی رفتارسازمانی ( 2 واحد )
11-روش تحقیق در علوم اجتماعی ( 2 واحد )
دروس اختصاصی مشترک (22 واحد ) 1- مدیریت سازمانهای پیچیده ( دیدگاه استراتژیک ) 2- مدیریت منابع انسانی 3- حسابداری مدیریت 4- مدیریت مالی و اقتصاد مدیریت 5- مدیریت تکنولوژی ونوآوری 6- مدیریت طرح های توسعه 7- اصول بازاریابی 8- بازرگانی بین المللی 9- سیستم های اطلاعات مدیریت 10- مهارتهای عمومی مدیریت ( مجموعه کارگاههای آموزشی ) 11- مسایل جاری مدیریت اجرایی (سمپوزیوم) دروس اختیاری (6 واحد)‌ 1-مجموعه الف: مدیریت استراتژیک
‌تحلیل محیط داخلی و بین المللی مدیریت استراتژیک ‌ مدیریت تحول و اجرای برنامه استراتژیک
2- ‌مجموعه ب: مدیریت تولید و عملیات
‌پژوهش عملیات پیشرفته مدیریت واحد های خدماتی ‌ ‌مدیریت تولید و عملیات پیشرفته
3- مجموعه ج: مدیریت بازاریابی و صادرات
‌مدیریت استراتژیک بازاریابی ‌تحقیقات بازار یابی ‌مسایل بازاریابی بین المللی و صادرات
4- مجموعه د: ترکیبی از عناوین درسی سه مجموعه فوق ‌
5- پروژه پایان نامه (‌تحقیق و تهیه طرح )‌( 4 واحد ) ‌


واحدهای MBA شریف:

الف) دروس اجباری:
1. روشهای کمی تصمیمگیری برای مدیران
2. حسابداری برای مدیران
3. اقتصاد خرد
4. رفتار سازمانی
5. اصول بازاریابی
6. مدیریت عملیات
7. مدیریت مالی
8. برنامه ریزی استراتژیک
9. مدیریت منابع انسانی
10. تئوری سازمان و سازماندهی

ب) دروس اختیاری ( حداقل 9 واحد)
1. مهارتهای ارتباطی برای مدیران
2. سیستمهای اطلاعات مدیریت
3. حقوق تجارت
4. مدیریت پروژه
5. تجارت الکترونیک
6. اقتصاد کلان
7. روش تحقیق در مدیریت
8. کسب و کار بین المللی
9. مدیریت تحول
10. تحلیل دینامیکهای سیستم

دروس اختیاری گرایشها مشابه دروس اجرایی است ام از گستردگی بیشتری برخوردار است.

واحدهای اجرایی که در MBA ارائه نمی شوند:

کاربرد آمار در مدیریت
نگرش سیستمی
تکنولوژی نوین اطلاعات
مدیریت سازمانهای پیچیده ( دیدگاه استراتژیک )
مدیریت طرح های توسعه
مهارتهای عمومی مدیریت ( مجموعه کارگاههای آموزشی )
مسایل جاری مدیریت اجرایی (سمپوزیوم)
در مدیریت اجرایی مجموعا 26 درس 2 واحدی ارائه می شوند. در حالی که در MBA مجموعا 18 تا 20 درس ارائه می شود که عمدتا 3 واحدی هستند. این که دروس 3 واحدی مفید تر هستند یا نه مساله ای است که من نمی تونم ابراز نظر کنم به هر حال دروس دو واحدی 16 ساعت کوتاه تر هستند.
فارغ التحصیل MBA بین 4تا6 درس از گرایش تخصصی میگذراند. من خودم 5 درس از گرایش بازاریابی گذروندم. اما در مدیریت اجرایی 3 درس 2 واحدی از گرایش تخصص اخذ می شود. به نظر می رسه که فارغ التحصیل MBA بیشتر فرصت تخصصی شدن در یک گرایش رو داره که برای ورود به حیطه مشاوره مدیریت مفیدتره، در عوض فارغ التحصیل اجرایی دروس متنوع تری گذرونده که به مهارتهای عمومی مدیریت ارتباط دارند.
البته مهمترین نکته اینه که این واحدها چطوری ارائه بشن، چقدر فلسفه وجودی رشته MBA ( هم برای MBA و هم اجرایی) در تدریس رعایت می شه، چقدر کلاسها به صورت کارگاهها و Case Study ارائه می شن، چقدر کلاسها مشارکتی و به صورت گروهی و تیمی برگزار می شن، چقدر بحثهای آزاد در کلاس جریان داره، پروژه های فردی و گروهی از چه کیفیتی برخوردارند. وگرنه هر کدوم از این گرایشها جز درس پاس کردن چیز دیگه ای نخواهد بود که در نهایت فارغ التحصیل احساس می کنه هیچ چیزی بلد نیست.
درس استراتژیک ما اولین بار با استادی ارائه شد که فلسفه MBA رو نفهمیده بود. و MBA رو همون مدیریت بازرگانی می دید. دو جلسه ای که تشریف آوردند شروع می کرد به تئوری گفتن و مدعی بود که هر کدام از شما باید یه مقاله بدید و متد باید علمی باشه و یاد دادن این چیزا در حد لیسانسه و فوق لیسانس یعنی مقاله ( حرف ایشون برای رشته های دیگه بجز MBA درسته) و ... در صورتی که اصولا MBA رشته علمی نیست و دانشجوی MBA می بایست برنامه ریزی استراتژیک رو طوری یاد بگیره که در عمل و در محیط کسب و کار به کار ببره، و سرو کله زدن بچه ها با ایشون دو جلسه طول کشید تا قانع شدن و البته به ایشون مدعی بودند که این مدکلاس عملی حداقل جلسه ای 300هزار تومان باید بگیرنو بعد از اون تشریف نیاوردن. این خاطره رو از این جهت گفتم که پیش از هر چیز در ایران باید ذهنیت درست نسبت به رشته MBA پیدا کنیم ، در حالی که که حتی خیلی از اساتید ما این ذهنیت رو ندارند.